منطقه آزاد مجازی؛ راهکاری برای توسعه اقتصادی کشور در عصر فناوری

به گزارش سیتنا، نیاز به توسعه ظرفیت‌های داخلی فناوری اطلاعات و ارتباطات از یک سو و اهمیت تعامل با جهان فناوری از سوی دیگر، کشور ما را در شرایطی قرار داده که مدیریت و برنامه‌ریزی این حوزه را برای تصمیم‌سازان دشوار کرده است. از یک سو شرکت‌ها و فناورانی را داریم که جزو نخبگان و سرآمدان جهانی هستند و حضورشان غنیمتی برای کشور است تا مسیر توسعه را با سرعت بیشتری طی کنیم و عاملی باشند برای توسعه اقتصاد دیجیتال، از سوی دیگر با مشکلاتی مانند تحریم‌ها مواجه‌ایم که مانع تعاملات بین‌المللی این نخبگان و بهره‌وری اقتصادی کشور با تکیه بر این سرمایه‌انسانی شده است.

این وضعیت گاهی با برخی تعارض‌ها و اختلاف نظرها مانند بحث‌های چند ماه اخیر درباره «طرح صیانت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی» نیز همراه بوده است. با این حال آنچه کمتر به آن توجه شده، نظر کارشناسان بخش خصوصی است که راهکاری تخصصی در این حوزه دارند.

«سیدحسن هاشمی» رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور طی سال‌های گذشته با انجام مطالعات و بررسی‌های تخصصی، طرحی به نام «منطقه آزاد مجازی» را آماده کرده است که به گفته او، نه تنها می‌تواند گره‌گشای مشکلات کشور در حوزه فاوا باشد، بلکه دروازه‌ای جدید برای توسعه اقتصادی کشور بر پایه اقتصاد دیجیتال نیز خواهد بود و همگان از مزیت‌هایش بهره‌مند خواهند شد.

جلسه دیدار وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با فعالان بخش خصوصی عرصه ارتباطات و فناوری اطلاعات، یکشنبه 21 شهریور ماه 1400، با حضور مدیران سندیکای صنعت مخابرات ایران، سازمان نظام صنفی رایانه ای کشور، اتحادیه صادرکنندگان صنعت مخابرات ایران، کمیسیون اقتصاد دیجیتال اتاق بازرگانی تهران، سازمان نظام صنفی رایانه ای تهران، انجمن واردکنندگان موبایل و فدراسیون فن آوری اطلاعات و‌ ارتباطات ایران برگزار شد.

رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور در این دیدار، نام این طرح را رسانه‌ای کرد.

سیدحسن هاشمی، رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور، در گفت‌وگو با خبرنگار سیتنا، جزئیات بیشتر این طرح را تشریح کرده است که این گفت‌وگو در ذیل آمده است:

از مناطق آزاد اقتصادی تا منطقه آزاد مجازی

هاشمی پیرامون اهمیت این طرح پیشنهادی گفت: تجربه مناطق آزاد اقتصادی در نقاط مختلف جهان از جمله کشور ما موفق بوده و ثابت کرده است که در این مناطق، تلاش بر این است که همه روال‌های دست و پاگیر و فرسایشی اداری کنار گذاشته شود و حمایت از سرمایه‌گذار و بخش خصوصی در اولویت قرار بگیرد. به همین دلیل است که با وجود برخی اشکالات و کاستی‌های موجود در این مناطق و در مجموع می‌توان گفت ایجاد آن، نتایج مثبت متعددی از جمله ایجاد فرصت‌های شغلی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی، ارزآوری و مهم‌تر از این‌ها، بسترسازی برای ورود ما به بازارهای جهانی را به همراه داشته است.

رئیس سازمان نصر کشور افزود: ما در قرن 21 با تحولات گسترده‌ای در جهان مواجه‌ایم که بخش قابل توجهی از آن در بستر اینترنت و فضای مجازی در جریان است. همان طور که تا به امروز شرکت‌های تجاری نیازمند بستر مشترک برای ارتباطات و تعاملات بین‌المللی بوده‌اند، امروز نیز شرکت‌های فعال در صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات، به‌ویژه شرکت‌های نرم افزاری، نیاز به بستر مناسب ارتباطی داشته تا بتوانند محصولات و خدمات خود را معرفی و وارد بازار جهانی کنند. در این شرایط وجود یک منطقه آزاد روی بستر فضای مجازی با نام اختصاری(World Free Cyber Zone) WFCZ، برای این صنعت لازم و ضروری به نظر می‌رسد.

استفاده از بستر بلاکچین

هاشمی به مسائل فنی پیرامون چگونگی ایجاد منطقه آزاد مجازی هم اشاره کرد و گفت: در طرح منطقه آزاد مجازی فرآیند ثبت شرکت‌ها و قراردادها همگی روی بستر بلاک‌چین انجام می‌شود چرا که میزان استفاده از فناوری بلاک‌چین در جهان روز به روز در حال افزایش است و به دلیل عدم وابستگی آن به بخش دولتی، علاوه بر شفافیت، میزان امنیت آن نیز در سطح بسیاری بالایی است.

وی در ادامه گفت‌وگو با خبرنگار سیتنا، افزود: همچنین شرکت‌های ثبت شده در این منطقه از مزایای شرکت‌های دانش‌بنیان و واحدهای فناور بهره‌مند می‌شوند و از پرداخت مالیات معاف خواهند بود؛ اما در نقطه مقابل، زمینه مناسبی برای توسعه همکاری‌ آن‌ها با شرکت‌های بین‌المللی فراهم می‌شود که در نهایت به افزایش بهره‌وری اقتصادی کشور در عرصه فاوا می‌انجامد و همگان از مزایای آن بهره‌مند خواهد شد.

بستری برای کمک به توسعه اقتصادی کشور

هاشمی پیرامون ویژگی‌های خاص و منحصر به فرد منطقه آزاد مجازی، اظهار کرد: با پیاده‌سازی طرح پیشنهادی ما، می‌توان فضایی ایجاد کرد که کلیه شرکت‌های فعال در صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات کشورمان، آزادانه و با استفاده از حداکثر امتیازهایی که در مناطق آزاد تجاری وجود دارد، ارتباطات و معاملات خود با شرکت‌های بین‌المللی را توسعه داده و با ارتقای سطح درآمدزایی خود، بتوانند در رونق اقتصادی کشور نیز نقش‌آفرینی کنند.

اکوسیستم و ظرفیت موجود در کشور

رئیس سازمان نصر ادامه داد: خوشبختانه طی سال‌های گذشته بسترهای مناسب برای توسعه فعالیت‌های حوزه فاوا در کشور ایجاد شده و در حال حاضر به یک اکوسیستم مناسب در این حوزه دست یافته‌ایم. شکل‌گیری و فعال شدن پارک‌های علم و فناوری، پارک‌های فناوری اطلاعات، مراکز ارتباط با صنعت در دانشگاه‌ها، مراکز رشد و نوآوری، شرکت‌های دانش‌بنیان و همچنین واحدها فناور و مراکز پژوهشی، ثمره تلاش‌‌های بخش خصوصی و حمایت‌های دولتی در این عرصه بوده و سبب شده از نظر ظرفیت‌های داخلی، به سطح قابل قبولی در عرصه فاوا برسیم. اما حالا زمان آن رسیده که بتوانیم همه این اعضای جامعه فاوا را در منطقه آزاد مجازی گرد هم آوریم تا هم زمینه توسعه ارتباطات بین‌المللی آن‌ها فراهم شود و هم بتوانیم از دیگر مزیت‌های آن، از جمله کم‌اثر کردن تحریم‌های ظالمانه دشمنان استفاده کنیم.

توانایی ارائه یک رمز ارز ملی با پشتوانه غیرارزی

رئیس سازمان نصر پیرامون نوع تبادلات مالی در این منطقه آزاد، به خبرنگار سیتنا، گفت: با توجه به فراگیر شدن استفاده از رمزارزها در فضای مجازی، می‌توان یک رمزارز ملی با پشتوانه غیرارزی ارائه کرد و با حمایت از آن، ارزش این رمز ارز داخلی را در بازار جهانی نیز ارتقا بخشید تا علاوه بر شرکت‌های داخلی، شرکت‌های خارجی نیز به استفاده از آن ترغیب شوند.

وی ادامه داد: با طراحی این پلتفرم، سرمایه‌گذاران بین‌المللی بدون نگرانی از تحریم‌ها و موانع موجود قادر خواهند بود با شرکت‌های فناور ایرانی همکاری داشته باشند و از آنجایی که کل قراردادها و پلتفرم بر پایه بستر شفاف بلاک‌چین است، در نتیجه هیچ‌گونه شک و شبهه‌ای درباره عملکرد شرکت‌ها وجود نخواهد داشت و تمام اعضا می‌توانند به راحتی نقل و انتقالات مالی و تجاری را مشاهده کنند.

چگونگی کمک به صیانت از فضای مجازی

هاشمی به یکی دیگر از مزیت‌های این طرح اشاره کرد و گفت: شاید این سوال مطرح شود که ایجاد منطقه آزاد مجازی چه کمکی به طرح صیانت از کابران فضای مجازی و طرح‌های این حوزه خواهد کرد؟ پاسخ این است که تدوین‌کنندگان این گونه طرح‌ها، یکی از شرایط و ضوابط مهم خود برای عقد قراردادها را مجبور کردن شرکت‌های بزرگ آی.تی به همکاری با ما و پذیرش قوانین داخلی‌مان عنوان می‌کنند در حالی که باید بپذیریم، بسیاری از این شرکت‌ها به دلیل عدم امکان هماهنگ شدن با برخی ضوابط اداری داخل کشور است که از همکاری با ما اجتناب دارند. بنابراین اگر ما بتوانیم ایده منطقه آزاد مجازی را اجرایی کنیم، بستر همکاری امن و آسان با این شرکت‌ها نیز فراهم خواهد شد و می‌توانیم بسیاری از مشکلات و دغدغه‌ها را رفع کنیم. با این کار، هم دسترسی به برخی خدمات جهانی مسدود نخواهد شد و هم شرکت‌های خارجی خود را موظف به همکاری دوجانبه با ما خواهند کرد.

تضمینی برای درآمد ارزی چشم‌گیر کشور

وی در ادامه گفت‌وگو با خبرنگار سیتنا، افزود: در حال حاضر دغدغه بسیاری از شرکت‌های فعال در حوزه صادرات، مبادلات ارزی است و تحریم‌ها و سیاست‌های متغیر و بی‌ثباتی در منطقه، منجر به عدم امنیت برای شرکت‌های خصوصی و فعالان کسب و کارهای نوین در کشور شده است در حالی که اجرای طرح منطقه آزاد مجازی می‌تواند گامی بلند برای ایجاد بستر ایمن و آسان مبادلات ارزی باشد. منطقه آزاد مجازی همچنین علاوه بر ارزآوری، می‌تواند مرزهای انتقال دانش و صادرات نرم‌افزار را به روی شرکت‌های IT باز کند و با فراگیر شدن آن، شرکت‌های دیگر نیز می‌توانند از زیرساخت‌های به‌وجود آمده بهره‌مند شوند؛ بنابراین بدون تردید ایجاد WFCZ با حمایت از نیروی متخصص داخلی، تولیدکنندگان و صادرکنندگان می‌تواند تضمین‌کننده درآمد ارزی قانونی و قابل توجهی برای کشور باشد.

افزایش صادرات خدمات فنی و مهندسی، تولید ثروت و ایجاد اشتغال برای کشور

رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور، خاطرنشان کرد: بدون شک مزیت‌های ایجاد منطقه آزاد مجازی، تنها مختص به فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور نخواهد بود و می‌تواند نجات بخش و توسعه‌دهنده دیگر صنایع کشور از قبیل کشاورزی و صنایع دستی نیز باشد.

هاشمی افزود: نکته مهم اینکه با توجه به ظرفیت‌های موجود در کشور، شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات فنی مهندسی ما از توان صادارتی ویژه‌ای برخوردار هستند و طی این سال‌ها توانسته‌اند بخشی از بازار منطقه را در اختیار بگیرند، اما منطقه آزاد مجازی بستر لازم برای توسعه و تقویت این بازارهای صادراتی ایجاد خواهد کرد که ثمره نهایی آن، تولید ثروت و ایجاد اشتغال برای کشور خواهد بود.

ارائه طرح به وزیر ارتباطات

هاشمی، اظهار کرد: در حال حاضر فعالان بخش خصوصی فاوا برای ایجاد و توسعه منطقه آزاد مجازی آماده همکاری هستند و طرح پیشنهادی خود را هم ارائه کرده‌اند، بنده نیز در جلسه وزیر محترم ارتباطات و فناوری اطلاعات با فعالان بخش خصوصی به بخشی از ویژگی‌ها و مزیت‌های این طرح اشاره کردم.

رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور افزود: برای تدوین طرح منطقه آزاد مجازی، مطالعات بین‌المللی لازم انجام و همه جوانب آن سنجیده شده است، بنابراین امیدواریم شرایطی فراهم شود تا در تعامل با دولت، بستر ایجاد آن را فراهم کنیم و قبل از اینکه این فرصت طلایی در بازار جهانی را از دست بدهیم، بتوانیم جایگاه خود را در نظام جهانی تعاملات اقتصادی جدید تثبیت کنیم.